26-12-2010

Hearst de ealjebijen?





Yn dizze wite winternacht
hearst de ealjebijen gûnzjen.
It is net lûd, hearst se hiel sacht,
at de tsjerkeklokken stilhâlde fan bûnzjen.
Of binne it myn tinzen, yn ieren en sinnen,
oer wat der bard is yn dit healwize jier
en slacht it bloed de bân fan binnen?

De tsjerkedoar stiet yn it tsier,
ik rûk de beam, de wijde sfear,
hjir sille wy it hillich feest wer fiere,
mar it berntsje, ús bern, komme der net mear,
it leauwe kin harren herten net beriere.

Faaks komt der ea foar har ek in nacht
dat sy de ealjebijen gûnzjen hearre.
Dan slagge sy ek ynienen acht
op wat him oan my oppenearre:
it bern waard net droegen fan stiltme of snie,
mar troch wa’t it gûnzjen yn de macht hie.





Hoor je de bijen?




In deze witte winternacht
hoor je de bijen gonzen.
Het is niet luid, ze zoemen zacht,
als de kerkklokken stoppen met bonzen.
Of zijn het mijn gedachten, in hart en zinnen,
over wat er in dit rare jaar gebeurd is hier
en slaat het bloed de band van binnen?

De kerkdeur staat op een kier,
ik ruik de boom, de gewijde sfeer,
hier gaan wij het heilig feest weer vieren,
maar het kind, onze kinderen, komen er niet meer,
het geloof kan niet in hun harten tieren.

Misschien komt er ooit voor hen ook een nacht
dat zij luisteren naar het gonzen van de bijen.
Wellicht zal er dan worden nagedacht
over wat zich openbaarde in mij en
dat stilte of sneeuw een kind niet draagt, maar puur
door wie het gonzen van de bijen bestuurt.



11-11-2010

Súntsjes sjonge





Ik rin neist har en sjoch
wat ik tink dat sy sjocht.
Sy jout de grize wolkens kleur,
foarseit it waar en dan
sakket har blik nei in beam,

hja flodderet rûntsjes en sjoch!
Hy hat in tigerfel oan,
teare plakjes op in wyt front.
En o, o de beam hat ek
wolkjes, hja driuwe oan ‘e tûken.

Ik hingje oan har mûle.
Ivich moai falt it ljocht
op har skean ferhefte kopke.
Fan no ôf bin ik wis:
sy hat fûgels yn de eagen.




08-11-2010

Sagrada Familia






Yn dit sakrale lichem hâldt in geast ta
skoarre fan alve mânske pynbeammen.
Hja lykje dea oanein, de skouders sakje.
De wite bast fertoant wat krakelee,
in mozayk fan opswolde en delbêde ieren.

Myn timpel is net ôf, der is gjin pryster
genôch om kreft út te putten,
ik bliuw te jong, de skonken ûnbeboud,
ûnder it gewicht fan ûngeriven sûnder tal
wrot it houtrot warber troch.

Der waard my in lichem tabetroud
dêr’t in geast yn skûlje koe. Ik oanbid
de God fan sinne en moanne, myn stalt
wiist har oan mar ik mis in rib en tiid.
De frede sil my oerkomme as
it lichem riist en de dowen falle.





02-11-2010

De grutte Jo







Jo, jo binne de grutte Jo,
mei ljocht lang burd en sinlike lippen.
Wêrnei smachtsje Jo?

De fioel begjint te fideljen, it oargel spilet dûnker.
In jonkje blaast him de wangen stikken en de lippen soer.
Foar him oer stiet in man yn in swart streekjesjak.

Tsjin droege kalk stiet in bosk swurden yn ‘e herne, krúst,
yn rêst en rust, de tastân fan no efkes ho.
In foarbyld foar de leavjende sedekeunst.

Of fjochtsje Jo allinne mei wurden? Boeken en lampen
yn de oare hoeke. Sis, kinne Jo sels net út de rie komme?
Ik soe sizze: folgje de kleare leafde fan it hert.

Ik ets Jo leaver yn ’t Latyn, mei drokke kriminele wurden,
dan kinne Jo je ferwar fiere by de swiete stien
fan it gelyk en sil ik Jo neffens de wet fan minder berjochtsje.

Dit is myn giele fonnis fan fertreasting:
Jo bliuwe in man, in grutte man,
mei in ljocht lang burd en sinlike lippen.



12-10-2010

De Oanwiisfrou








…Doe’t der net ien myn kaartsje skuorde of bearde
net smoke – alle stuollen útsein de reade
begriep ik: de oanwiisfrou wie in deade.

In blêd mei ijsko’s bingele by har side del.
Har eagen hie se iepen en it hier wie noch snel
nei achteren bûn, foar de dea har foel op ‘t fel.

Ik makke op, út de kjeld fan har hûd,
de dea hie taslein wilens it reklamelûd
fan de Beerenburg. De lêsten, sûnder hazzekrûd,

drukten har de kaartsjes yn de hân,
skeuvelen by har earm del dy’t lei as yn linebân
mei gjin aan fan benijen of roppen as de brân.

Hja gienen sitten. Ik dûkte del yn de paadsjepoart
neist de oanwiisfrou. De laits fan in beferzen soart
koe myn stoarjen net stykje. Nei in hoart

foel ik yn sliep. Wat der doe barde wie nij -
doe’t ik wekker waard wie har lichem wei.
Dat nimmen it leauwe soe, wie de eangst dy’t op my lei.

Nei de film doarme ik noch wat by de doar
elts antlit dat ik seach, hâlde ik stiif my foar
en doe gie ik, mear koe ik net dwaan foar in oar.







The Usherette

...When no-one tore my ticket up or said
No smoking – any seats except the red
I realised the usherette was dead.

A tray of ice-creams dangled at her side.
Her eyes were open and her hair was tied
Up at the back, just like before she died.

I gathered, from the coldness of her skin,
Death had occurred during the Gordon’s Gin
Advertisement. Latecomers, trailing in,

Deposited their tickets in her palm
As, one by one, they passed her stiff, white arm
Showing no sign of interest or alarm.

They took their seats. I crouched down in the aisle,
Next to the usherette. Her frozen smile
Wouldn’t release my stare. After a while

I fell asleep. What happened next was weird –
When I woke up her corpse had disappeared.
Nobody would believe me now, I feared.

After the film I waited by the door
Trying to memorise each face I saw
And then I left, since I could do no more.




(from SOPHIE HANNAH “The Hero and the Girl Next Door” ; Carcanet 1995)
oersetting: Ruurdtsje de Haan


29-09-2010

Poppekream




Fjouwerkant de himel yn



Sy sit njonken it loophek, de boarsten los
ûnder it blauwe t-shirt. De iene dei blau, de oare
deis rôze, de eagen stoarje rjochtút nei it skerm.
Boppe de bank in foto fan har en mem.

De keamer is keal, de skaden hâlde de siken yn.
De fjouwer lamkes yn it loophek lizze stiif
tsjin inoar oan, se koese mei iepen eachjes.
Jûn gean se wer nei boppe, de koffer yn.

Hja wit hoe’t it heart: bern hawwe regel nedich.
Mem wêze is sa dreech noch net.
Bylden fan bern dy’t bûten boartsje
glydzje fjouwerkant de brilleglêzen foarby.










19-09-2010

Marijke van Ruiten



Utstalling Marijke van Ruiten yn Iepenbiere bibleteek Ljouwert




Fotograaf Marijke van Ruiten stjoerde my in foto ta fan in famke, mei de fraach om te beskriuwen wat ik op/yn de foto seach. It risseltaat stiet hjirûnder, de Fryske ferzje is opnommen yn de útstalling dy't men besjen ken yn de Iepenbiere Bibleteek yn Ljouwert. De útstalling bestiet út fjouwer dielen: twa foto's, in soad reaksjes dêrop yn tekst, in lûdsrekorder mei ynsprutsen reaksjes op de foto' s en t'en lêsten noch in ôfslutend boekje fan de fotograaf sels.












Nynke, op de râne fan it bêd




Njonken my sit myn skaad
moai te wêzen, tin,
tinner as ik bin.

Myn hannen binne bûn
mei sulveren rinkelbellen,
it ratteljen klinkt as skellen.

Us mem pakte myn hals yn
mei in slabbe fan fatsoen,
skouderbonken read katoen.

Sy wol dat ik myn knuffels fuort doch.
Ik bin te grut foar in krûpersknyn,
mar dêr sit leafde yn.

Ik bliuw it skaad de baas
mei myn bonken en myn fet.
Sy en ik akkordearje net.




15-08-2010

Ynterval

Der is de lêste tiid, - wat sis ik, it lêste jier? – net folle publisearre op de Kidelkollum. Der foel faaks genôch te kideljen, mar ik haw mear it idee dat iksels kidele west bin. En oer jinsels skriuwe is net echt nijsgjirrich. Gean mar nei; de âlde mantsjes dy’t hjir sneons yn it doarpshûs om fjouwer oere op de barkrukken sitte (wy hawwe gjin leagenbankje yn Boerum) hawwe it altiten oer in oar, nea of leaver net oer harren sels. Wat dat oangiet bin ik neat oars as in âld wyfke.

Dus ik kin it better efkes oer de bern hawwe. Us Maaike sil hokje (samenwenje; wat in ôfgryslik wurd! Hokje ek trouwens.), de lapen gear smite dus, mei har freon. De jonge wennet yn it goarige Goai foar syn wurk en ferhuzet no dus nei Swol, dêr’t Maaike sjoernalistyk studearret. Dy giet mei glâns oer nei it tredde jier, dus mem kin der neat op tsjin hawwe. Nee, at it dan ek mar glânzich bliuwt.

Jan hat allegear plannen. Hy is slagge foar it MBO as ICT-systeembehearder. No wie dat net sa’n keunst haw ik begrepen, want it Alfakolleezje yn Grins is wat dizze rjochting oangiet in sopsoai. Ik kin hiel wat fertelle oer wat der allegear mis is, mar it stiet al yn de kranten, dus dat soe oerstallich wêze. Stjoer jimme jim bern der mar net hinne, lit se dan mar leaver timmerman wurde of sa.
Dat wol net sizze dat Jan gjin kennis opdien hat. Der hawwe twa frijwat lange staazjes west by bazen dêr’t er aldergeloks in protte leard hat. Leare út de praktyk dus, en de skoalle it jild mar opstrike.

Mar no wol er dus luchtferkearslieder wurde, dat betsjut dat er fleantugen binnen loadsje moatte soe. As er oannommen wurdt. De proseduere om talitten te wurden ta de oplieding liicht der net om; in stik as fjouwer swiere testen wêrby’t se in soad dingen tagelyk útfiere moatte, in sûnenstest en in psychologyske test. En dan is de leeftyd ek noch wol in faktor dy’t meispilet. Se hawwe nije rekruten leafst wat âlder. Plan B, foar as er net oannommen wurdt, is HBO International Management oan de Hanzeschool yn Grins. Dat twadde sil it wol op útdraaie tink, want hy kin de bok melk prate as it moat.
Ik haw der ûnderfining mei.

Wurdt fuortset, mar wannear is ôfwachtsjen.

25-06-2010

Ulebuorden







Mei ús twaën warre wy de iensumens
fan âlde dagen, tegearre beweitsje wy wyt
de lankmoedigens fan it libben
ûnder it reiten tek fan de pleats.

Ulen mije it ljocht en yn harren wiisdom
hawwe boeren in kearpunt fûn.

De oranjegiele eagen beweitsje kwea
tsjusterens en mûzen mei nocht.
In stjer blinkeret har temjitte,
it fleangat fine se nea werom.



23-06-2010

Goed





No ja, nei dat berjochtsje fan juster is it net mear as billik om te melden dat it in moaie middei wie yn seal A2 fan it Akademygebou, by de yngong rjochts. De powerpointpresintaasje rûn goed. It wie myn earste, mar ik soe foar lettere presintaasjes wol graach wer powerpoint brûke wolle. Yn dy seal wie nammentlik in beamer oanwêzich en yn it buro foaroan siet in monitor ynboud. Sa koe it publyk nei it grutte skerm sjen, en ik nei it publyk en nei it monitorskerm. Foar my wurke dat perfekt. Ik siet tefoarren in bytsje yn oer it trochklikken fan de dia's, mar ast sa'n monitorke foar dy haste, kinst it tempo der moai ynhâlde. It tempo wie tink ik ek myn grutste kwaliteit. Net it praten, mar it my oan de beskikbere tiid hâlden fan 10 minuten. Ik hie my der op talein it te besprekken ûnderwerp en de fragen dêrby binnen dy tiid te hâlden. Dat is dus slagge.
De oare presintaasjes wienen ek fan in goed kaliber. De iene al krekt wat dreger as de oare, mar se wienen stik foar stik de muoite fan it hearen wurdich en de tiid fleach samar om.
Eins wie it in nijsgjirrige kulturele middei. De tema's wienen (as ik it goed beskriuw): in besprek fan in weblog(ger), (Fryske) nammekunde, in Midfrysk toanielstik, in brief fan R. Posthumus, in trânskripsje, in autosticker, in boek oer it NSB-kamp yn Burgum, en as lêste: ûlebuorden.

Ik bleau wol mei in fraach sitten. Soenen dy swannen fan de ûlebuorden der no oars net as om it sierlike uterlik op sitte? Of....is der noch ien as oare tsjustere symboalysk-mytyske betsjutting oan ferbûn?


Lêste leadsjes





It is hast fakânsje, noch krekt net. Moarn is der in powerpointpresintaasje fan acht studinten en dan moat der noch in essay ynlevere wurde.
De masterstúdzje is dreger as ik tocht. Mar der wienen dit jier ek nochal wat persoanlike hichte- en djiptepunten dy't in soad tiid en omtinken fregen.
Dat fan poëzyskriuwen is net folle kaam, spitigernôch. Ik mis it wol.
Faaks smyt de fakânsje wat op!



11-06-2010

Fûgel mei ljochte kúf





Skaadfanger





Ik hearde him tsjotterjen
mei syn kleare tsjirpende fûgelstim.
Ik hearde him sels bewearjen
dat nimmen it better kinne soe,
yn dizze jûchheiende sinne.

It strewiel smiet in skaad nei foaren.
Ik seach hoe’t er siet te loeren,
de eagen feroaren fan kleur.
Immen soe it hjoed besoere,
sa foel seach er; ik waard gewaar
de inge bân tusken wollen en hawwen.
Nea witten hoe heech er springe koe
en hoe skerp de heaken fan de kloeren.
It einiget steesoan hurder as it begjint:
in fioel sjongt en in fûgel flodderwjukket.

De moarne boarget de sinne yn syn skoat,
de dei briedt en de dea is read.





05-05-2010

Fiktoarje




Frijheid fan miening,
frijheid fan godstsjinst,
frijheid fan ûnderwiis,
frijheid fan feriening,
frijheid fan slavernij,
o, wat binn' wy heden frij!


Frijheid om foar te bidden,
frijheid om foar te tankjen,
frijheid befjochtsje as in liuw
- al is it mar in jier as fiif -
en de dichterlike frijheid
haw ik sa leaf dat ik dit skriuw.



18-04-2010

Neat om ‘e hakken, mar dêrom dus




Nei in lang skoft wer ris in jûn trochbrocht yn it doarpshûs. Nuver, soenen je tinke, foar de frou fan it beheardersechtpear. Mar ja, wy wienen twa kapteins op ien skip en dus ha’k de oare kaptein it griene ljocht jûn. Mar fan ‘e jûn dus, wie ik wer efkes yn de roef. Wat hat in doarpshûs dochs in wichtige funksje foar it doarp. Alteast, sa’n as úzes. Middeis wienen der sa’n acht oant tsien frijwilligers dwaande west mei it timmerjen fan in houten sket om it al earder oanleine terras hinne. Doe’t se ienris goed op gong wienen, waard besletten dat der ek in sket om de oanswette jeu de boulesbaan lein wurde moast. No is de jeu de boulesbaan der noch net, mar it sket stiet der alfêst mar, sadat de âlderein de ballen aanst sa heech smite kin at er wol. Jûns moast besprutsen wurde wat der deis taret wie oan dy baan.

Ik siet sa tusken it wurk- en oanrûn folk en it foel my op hoe gau it petear oergie fan dy jeu de boulesbaan op oare ûnderwerpen, lykas dreamen, fisy op gemeentlik belied foar lytse doarpen, de jongerein dy’t earst thús wêze moast jûns foardat memmen (en stikem ek heiten) sliepe koenen. Wat is it libben dochs eins ek simpel as it oer soksoarte dingen giet. En wat is it moai dat minsken sa’n plakje hawwe dêr’t se efkes hinne gean kinne om út te pûsten fan de wurkwike en it sechje kwyt kinne dat harren eigen frou al hûndert kear heard hat, mar nij is foar guon minsken yn it doarpshûs. Watte? Ik sil it better sizze: jo kinne better in jûne nei it doarpshûs (yn Boerum) ta
as tsien kear nei de psycholooch.
In x-oantal gintonics yn oanmerking nimmend,


01-04-2010

Keurich regele






De leste wiken moast ik in kear as wat yn it sikehûs yn Ljouwert wêze. Eartiids gie ik nei it Bonnehos, mar no is der it MCL, it Medisch Centrum Leeuwarden. In prachtich moai grut gebou hear, en heldere paadwizers boppe de brede en lange gongen mei ôfslaggen lofts en rjochts. In brede ynformaasjebaalje rjocht foar dy, fuort ast de mânske rûne draaioargeldoar útrûgelest. Dan komt der earst oan de lofterhân in ôfsketten romte, dêr’t minsken harren ponskaartsje meitsje litte kinne. Op fertoan fan in identiteitsbewiis, fansels, oars kinst drekst wol wer nokke.

Earder koest dyn wein earne delsette en neitiid giest wer gewoan nei hûs, mar tsjinwurdich hawwe se slachbeammen foar in parkearterrein en moatst earst in kaartsje út it apparaat lûke. Dat is op himsels al in aventoer, want do nimst in draai, rydst sa ticht mooglik njonken it apparaat oars binne dyn earms te koart, dan moatst hurd sjen datst dyn rút del krigest en op de griene knop drukke. Spannend. Komt it kaartsje?
Afijn, de dingen dien dy’t je sa al dogge yn in sikehûs, en dan sil je wer op hûs oan. De apparaten binnen- en bûtendoar roppe alwer oan dy: hjir betelje, blinder! Minsken binne hastich oan it sykjen nei lytsjild, want as je ienris klear binne, telt eltse tel. Hoe jin auto op langer op it parkearterrein stiet, hoe djoerder. Sels bin ik ek net sa’n ien fan beteljen (teminste net foar ditsoarte dingen), dus ik ek hurry up dy kaart deryn en de Rabopas by de hân. Mar dat ding hoegde er net, sei it apparaat. Achterlik, fûn ik. Kinst oeral mei dyn pas betelje tsjinwurdich, mar yn sa’n modern, nij gebou net.

Mar no siet ik der al mei, want baar jild hie’k net by my. Dat earst mar ris op dy brede ynformaasjebaalje ta, dêr’t in stik of trije minsken yn moaie stewardessepakjes omstapten.
‘Ja, mefrou, dan kinne jo hjir om ‘e hoeke, yn de buert fan ‘e winkeltsjes wol efkes jild pinne’, sei it freonlike frommiske. Ha! Fansels. Sa’n sjyk sikehûs hat ek in pinautomaat. Dêr’t winkeltsjes binne, moat ek jild wêze. Dêr mar op ta, dus. It apparaat lykwols, friet myn pas wol op, mar spuide gjin jild. ‘Pas ongeschikt’. Hmm.
Mar fuort net ferslein, gie ik ien fan de winkeltsjes yn en frege oft se by it beteljen fan in produkt ek wat ekstra jild ferskaffe koenen. Dat woenen se wol. Ik krige keurich in briefke fan tweintich euro mei. Dat soe de kosten dekke moatte, tocht ik.
Nei wer trije minsken by de parkearautomaat, wie ik oan de beurt. It wie yntusken in kertier, tweintich minuten letter. De kaart deryn, briefke fan tweintich deryn. Mis. Nochris besykje. Wer mis. Miskien hie’k it biljet der op ‘e kop yndien? Nee hear, dat wie it ek net. Ik haw alle kanten besocht. Dan no dochs mar ris de ynstruksjes lêze. Doe seach ik, dat der t’en heechsten in biljet fan tsien euro yn mocht. Jasses!

Ik wer nei it winkeltsje ta. ‘Nee,’ sei it famke fan de Etos freonlik, sûnder earst yn de kassa te sjen; ‘ik haw gjin lytsere biljetten mear. Faaks kinne jo it ris by de ynformaasjebaalje prebearje? Dy hawwe fêst wol lytsjild.’
Sucht. Op nei de unifoarmfamkes. Dêr krige ik yndie twa tientsjes. Ik stapte op de parkearautomaat ta en wachte wer myn beurt ôf.
At it ding it no net die, stie ik net foar mysels yn.



24-03-2010

Túnkjen en striken





Hjoed mar ris de tún yn west. Dat liet ik oars graach oan Romke oer, mar dy hat it op it stuit drok mei jiersfergaderingen fan doarpsbelangen en oranjeferienings ensa. Dat dan is de tún noch langent oan de beurt.

Eartiids die ik hielendal neat oan de tún. Dat wie ik ek net wend; by ús yn de Wâlden lieten we alles gewoan waakse. By myn âlden is dat noch hieltyd sa. Us heit hat in bosk om hûs hinne oanlein. Dat wie net sa dreech, want de beammen skeaten as poddestuollen op. Hy hoegde se allinne mar út te dollen en op it plak te setten dêr’t er se ha woe. No hat er oeral om hûs hinne pytfersideplakjes foar himsels. Ast der bist kinst wol in oere sykje foardatst him fynst. De measte kâns hast ast nei de plakjes sikest mei it útsicht op syn Normandiërs.

By heit-en-dy moasten eartiids de hagen en beammen wolris snoeid en it gers meand, mar dêr wienen de jonges foar. Wy dienen frouljuswurk. Mar no, no’t ik al in jier of wat de keunst fan Romke ôfsjoen haw, fyn ik it wol aardich om my der ek mei te bemuoien. It begûn mei it útkiezen fan de kleur fan de blommen op Pinkstermoandei. Omdat ik krekt dy kleuren byinoar hawwe woe, bleau ik der by stean at Romke de saak te plak wrotte. Want at ik dat net die, dat wie nuver, dan die er it altiten krekt ferkeard. Nuver ja, want soest sizze, fan al dy kearen koe er it per ûngelok ek wolris goed dwaan, mar dat barde nea. Dus at hy dan dochs oan it heisterjen wie mei de modder en skepkes en potten, dan koe ik likegoed efkes meihelpe. Dan wienen wy in oere as wat moai bezich en wie it hielendal nei it sin. Romke is sa goed as koeke, dy folge de oanwizings trou op.

Mar no gean ik der sels oer gear. In dei moai waar set de masine oan ‘e gong. Hjoed ha’k Jan ynskeakele foar it oanfeien fan it hiem. Dat lei fol túch. De jonge moat it ek wat meikrije, no? Dat besykje ik mei mear dingen, want ik wol skielk net hawwe dat myn skoandochter my ferwyt dat ik in prins ôflevere haw. Juster ha’k him foardien hoe’t er syn boesgroen strike moast.
Doe’t ik sei: ‘en no do!’ sei er dat dat net hoegde, omt er de blaudruk fan de hanneling yn de holle opslein hie.
No ja, dat kin. Sa haw ik ek jierren de keunst fan it túnkjen opslein.


19-03-2010

Thio thredde ned - in skôging




Thio thredde ned is: sa thet kind is stocnakend jefta huslas and thenna ti thiuster niwel and nedcalda winter and thio longe thiustre nacht on tha tunan hliet, sa faret allera monna hwelic on sin hof a non sin hus a non sine warme winclen and thet wilde diar secht Thera birga hli and then hola bam, alther hit sin lif one bihalde. Sa waynat an skriet thet vnierich kind and wepet thenne sine nakene lithe and sin huslase an sinne feder, ther him reda scholde with then hunger and then niwelkalda winter, thet hi sa diape alsa dimme mith fior neilum is vnder eke and vnder ther molda bisleten and bithacht. Sa mot thio moder hire kindis erue setta and sella, thervmbe thet hiu ach ple and plicht, alsa longe sa hit vngerich is, thet hit noder frost ne hunger ne in fangenschip vrfare.





De tredde need



Jonge, haw mar gjin noed oer mem.
De oare heiten hawwe besletten en betocht
dat sy dy hoedzje sille. Sy doele op ús:
mem en do binne ien.
Der sil gjin tsjustere nacht of nevelkâlde winter
wêze of úze libbens binne feilich yn harren hannen.
Froast, hûnger en finzenis sille ús net bedriigje,
hús en hiem kin mem ferpânje of ferkeapje.
Wy hoege net te skûljen yn de hoede fan in hichte of
yn in holle beam lykas de wylde bisten. Gjin skriemen
of skreauwen sil heard wurde fan in neaken en húsleas bern,
de oare heiten stean net ta datst omkomme kinst,
sy sille ús stypje en staavje omdatst no
ûnmûnich bist mar net bliuwe silst.
Djip en dimmen ûnder de dritsige grûn leit dyn heit
te rêsten ûnder fjouwer neilen yn ikenhout.
Ta eare fan ús folk is dit betocht en besletten.






De derde noodzaak



Jongen, zit maar niet over je moeder in.
De andere vaders hebben besloten en bedacht
dat ze je zullen behoeden. Ze bedoelen jullie:
moeder en jij zijn één.
Er zal geen duistere nacht of nevelkoude winter
zijn of ons leven is veilig in hun handen.
Vorst, honger en gevangenschap zal ons niet bedreigen,
huis en heem kan ik verpanden of verkopen.
We hoeven niet te schuilen in de luwte van een heuvel of
in een holle boom als wilde dieren. Er zal geen
weeklacht of geween klinken van een onbedekt
en thuisloos kind, de andere vaders staan niet toe
dat je om zult komen, ze zullen je steunen en sterken
omdat je onmondig bent maar niet zult blijven.
Nederig en diep onder de modder ligt
je vader begraven onder vier nagels in eikenhout.
Tot eer van ons volk is dit bedacht en besloten.


04-03-2010

akkefytsje




tiisdei nei de rjochtbank foar in akkefytsje...



26-02-2010

Avatar












Hjoed einliks nei Avatar west, de film yn 3D dy’t Jan al lang sjoen hie en mei in ‘hmm’ ôfdie. Hjir en dêr al wat kommentaar heard, net goed, net beroerd, mar fierder waard ik net folle gewaar. Blykt it dochs krekt myn soarte film te wêzen. Ik hâld wol fan wat fantasy, it tilt my efkes yn oare sfearen. Aliëns bin ik ek sljocht op, grien of blau, it makket my allegear neat út, at se mar net as domme bargen fjochtsje. In bytsje tûk dus.

Mar bûten dat de film wol wat foarsisber wie, sieten der hiel aardige metafoaren yn. De minske wurdt wer as it grutste, mar ek edelste bist delset. De lieder is de fernieler en de lêste (skeinde minske) sil de earste wêze. It natuerleauwe slacht foar master op, mei leaver in mem as in heit as God. Amen.

De natuer wint it fan minske en masines. At dat ris echt wier wêze koe. Dat slagget op dizze wrâld al net mear, bin ik bang. Wat ik ek wol aardich fûn wie de ynfiltraasje yn de liven fan de aliëns. Op ierde binne faaks ek wol aliëns dy’t ik wol ris ynfiltrearje wolle soe. Ek oaren wol trouwens. Liket my machtich; in dei of wat yn it lichem fan in oar krûpe en sjen wat dy docht en seit. Of soe ik dan de bestjoering ek oernimme meie? Dat is noch better. Kin ik de man of frou dingen dwaan en sizze litte dy’t er de oare deis wer ferantwurdzje moat. Ik soe der gjin misbrûk fan meitsje hear. Och heden, nee. Mar in dei de foarman fan de PVV wêze en dan leaf laitsjend reade roazen útdiele oan moslima’s mei holdoekjes? Of yn de Twadde Keamer Femke Halsema’s tonge sa lamlizze dat se in dei allinne mar kraaie kin. Yn Sven krûpe, fleane oer it iis en him de lêste race nochris ride litte, twa kear sa hurd as Lee. Of...Of....zzzzzzzz.


19-02-2010

Frysk sankje




De A is fan aapke, dat hinget yn de beam,
de B is fan bearke, dat fisket yn de stream.
De D is de do, dy sit op in tûke,
de E is de ealjebij, dêr moat je foar dûke.

De F is fan fisk, dy swimt yn it wetter,
de G is de guos, dy giet op ‘e kletter.
De H is in hauk mei skerpe eagen,
de I is in iisfûgel dy driuwt op weagen.

De J is de jachthûn, dy jaget op in knyn,
de K is fan kamiel, dy rint yn de woastyn.
De L is it lamke dat dûnset op it lân,
de M is fan marmot, dy sliept yn it sân.

De N is fan noashoarn, lôch en tjok,
de O fan oaljefant, mei in sloarf, gjin fok.
De P is fan panter, dy slûpt yn it gers,
de R is de roek, dy snobbet in kers.

De S is de slange, dy’t glidet oer de grûn,
de T is fan tiger dy’t oer de prêry rûn.
De U is in ûle, hy flocht om ‘e toer
de W is fan wolf, dy gûlt der oer.

Hawwe jimme wol goed oplet?
De C, Q, V, X, Y en Z
binne gjin begjinletters
yn it Fryske alfabet!




18-02-2010

lykwicht





ik koe mei myn liif
fêst better oerwei
at it wicht yn 'e kiif
fan myn skriuwen lei




15-02-2010

Ahoy, it skip sinkt!





Dit wykein wienen wy yn Rotterdam, wy soenen nei de tennisfinale yn it Ahoy. Om’t je noait witte hoe’t it mei it waar sit, binne wy deis tefoaren al dy kant út gien. Wy woenen der wis fan wêze dat wy der op tiid wêze soenen. De finale soe sneins om 12.00 oere middeis begjinne. Doe’t wy der kamen om in oere of alve hinne, bliek dat om 12.00 oere net de inkeld, mar de finale dûbeld spile wurde soe. Alderbêst, tochten wy, mar dy moat der dan op ta wêze, want wy komme foar de finale inkeld. Dy soe dêrnei wêze, om 14.00 oere. Fuort mar wer.
Us wurdt neat frege, men is oerlevere, no? Mar eins hienen wy doe al op skerp stean moatten. Dat is mei fersekeringen ek sa. Ast wat fergees krigest, moatst derop rekkenje datst it dûbelde kwyt bist fan watst fan plan wiest út te jaan.
Seit ús heit altiten.

Hawar, de dûbeld wurdt spile. Moaie wedstriid, mar it gie my fluch genôch. Dûbeld sa hurd, hin. Ik bin der wis fan dat at se my filme hienen, dat ik dan oars net dien hie as sitten te nee-skodholjen.
De finale wie tusken Robin Söderling en Mikhail Youzhny. In Sweed en in Rusk. Doe’t dy lêste it fjild op kaam hie al wat in nuver gefoel, want hy hie in lyts famke oan de hân dat strielde as in sintsje, sa wiis wie se dat se him it fjild op bringe mocht. Mar hoewol’t er har hantsje beet hie, gie der neat fan him út, hy seach net iens nei it famke. It like wol oft er har plichtmjittich meitôge.
Raar fûn ik dat. Mar miskien wie er wol sa bot konsintrearre dat er him fan neat bewust wie?

De Rusk briek de service fan Söderling drekst yn de earste game al. Mar Söderling rekke net yn panyk en pakt de tried rêstich op yn de twadde game.
It slagget him en brek werom yn de tredde en fjirde game. Nei it winnen fan de earste set moat de Rusk behannele wurde. Net oan de pols dêr’t er earder oan blessearre west wie, mar oan de hamstring. Dêrnei gie er suver opknapt goed fierder, mar hy koe de goed spyljende Söderling net hâlde. Dat fernaam er, en doe joech er belies. De hearen hienen doe likernôch trije kertier spile. It oerjaan fan Youzhny kaam út it neat wei opsetten. Hy wie net fallen, hie net mei de foet lutsen of ompield, neat fan dat alles. Hy gie gewoan sitten en rôp de wedstriidlieder. En dat wie it dan.
Wy hienen de kaartsjes al hast in jier lyn koft foar Romke, foar syn fyftichste jierdei. Dy hâldt ôfgriislik fan tennis. Leit der hiele nachten foar. Mar hy hoecht der net wer hinne, sei er fan ’e moarn. Wy hoege der net wer in kaartsje oan te spandearjen.
Mikhail Youzhny hat yn Rotterdam € 125.000,00 opstrutsen.









10-02-2010

De waskman





It iennige dêr’t ik hjoed echt myn aardichheid oan hie wie buorman Postma.
Ik hearde him op klompen klepperjen op it klinkertpaad njonken ús hûs. Ik hie krekt strutsen en siet efkes achter de pc om dat wer kwyt te reitsjen. Ik fyn it moai, mar doelleas wurk, dat ik haw de manlju opdroegen net mear as trije boesgroenen elk wyks smoarch te meitsjen, want oars kin ik wol oan de gong bliuwe. Lesten hie Jan in haastputsje en woe er krekt dat boesgroen oan hawwe dat noch by it striken lei. ‘Wol mem...?’ De opdracht yndachtich dat memmen harren soannen net as prinsen ôfleverje meie oan skoandochters, griep ik de kâns oan en haw him efkes lês jûn. No ja, dat wol sizze, ik die it him foar en hy seach dernei. No mar hoopje dat er it salang ûnthâldt.

Mar Postma dus, hearde ik klepperjen, dat ik rûn nei de achterdoar om him op te heinen. Hie’k al sein dat ik der sa’n hekel oan haw at minsken der drekst mar ynbaarne? Sy binne my al ferskeidene kearen oer it mat kaam mei in heale piama oan, dus soks hoecht om my net. Postma brocht de waskkoer. Dat wol sizze, ik tink dat Postma de wask brocht dy’t de frou dien hie foar it doarpshûs. Dy wask besjoch ik meast mei arguseagen, en wol, omdat dy der folle skjinner en netsjeser útsjocht as minent. Al die handoeken, teedoeken, dweilen, ja sels de oanrjochtdoekjes sit net in tear yn. Sy strykt álles.

Ik kin my dêr net by. Sjoch, der binne ek minsken dy strike hielendal neat. De bûsdoeken net en de slopen ek net. Dat hoecht net, sizze se, want ien kear brûke en sjochst al net mear dat se strutsen binne. Dêr sit wat yn, fansels. Mar wa wol no net at er yn in krekt ferskjinne bedsje stapt, yn dat hearlik kessen dûke dat sa swiet rûkt nei striken? Soks animearret dochs?
Hawar, buorman brocht de waskkoer, en it foel my ynienen yn: wat as buorman no ek net as prins grutbrocht is? Miskien is it syn eigen hantwurk wol. Ja, dan sjochst dochs mei hiel oare eagen nei sa’n koer.


06-02-2010

Minder Frysk, dus kwaliteit ynhâld moat better







Fan ‘e middei drok sitten mei Culler en Heslinga, want moandei hawwe wy in dreech tentamen fan it kolleezje literatuerskiednis ûnder tafersjoch fan prof. Goffe Jensma. Om healwei seizen ha’k efkes skoft nommen om sipelsop te sieden en wat ierpels op te bakken. Ik wie dochs mar allinne thús en dan hawwe je krekt it gefoel fan de jierdei: je meie sels witte wat je ite. Dus sipelsop klear, ierpels op sacht en efkes de tillefyzje oan. Wat sketst myn ferbazing: sjoch ik dêr de professor net sitten? Njonken Huub Mous noch wol. It like oars wol moai, dat reade en wite hier neist inoar. It hie better oarsom op de hollen sitte kinnen, want Mous liket my út aard wei wat read ta. Ynhâld en foarm, no.

Oare kant de tafel sieten in Katalaan, Miquel Marzabal Galano en Annigje Toering, ik tocht fan de F.N.P., mar dêr wol ik of wêze, dat wit ik net wis. De Katalaan hat in Fryske freon en ferwûndere him deroer dat der sa rûch mei it Frysk omgien wurdt en dat it sa’n bytsje brûkt wurdt yn iepenbiere romten. Wy Friezen soenen mear foar ús taal opkomme moatte. Der ûntwikkele him in aardige diskusje dy’t de presintatrise Miranda Werkman net hielendal yn de hân hie. Dat wie ek wol te ferwachtsjen, want it rôp emosjonele reaksjes by de sprekkers op. Net by de professor trouwens, dy bliuwt altiten sa rêstich as in pûn moal, mar de oaren sieten aardich op ‘e preekstoel. Foaral Mous
skeat út de slof. It wurd ‘twinge’ wurke as in reade lape op ‘e bolle.
Wat is twingen eins? At de pro-NLers harren sin krije, is it likegoed twingerij. Allinne is dat al sa lang oan ‘e gong dat wy dêr al net iens mear om meale.

It meast nijsgjirrige fan dit petear fûn ik de opmerking fan prof. Jensma dat it Frysk holpen wurde kin troch ynhâldlik goeie teksten te skriuwen of út te sprekken. As it wichtige saken betreft en dêr wurdt tapaslik op yngongen, dan makket de taal eins neat út en kin dat likegoed it Frysk wêze.
Fierder wie men it der wol oer iens dat de befoardering fan it Frysk de lêste jierren faaks tefolle by de ynstituten lein hat. Ik wit net oft dat wier is, mar dat nim ik graach oan.

Ik tink sels dat it ûnderwiis op de basisskoallen (dêr’t it lêzen en skriuwen begjint) en it fuortset ûnderwiis de bêste plakken binne om de taal goed op gleed te krijen. En dan net sa frijbliuwend at it no is, nee, men moat de skoallen twinge it Frysk ferplichte te stellen. It is folle better in taal jong oan te learen. Want in taal ferlieze giet fansels, mar ast âlder bist, kinst al wol fiifentweintich jier yn Fryslân wenne hawwe sûnder de taal oait mûnling yn de macht te krijen.

Ik woe wol dat dat dat ferrekte tentamen hjir moandei oer gie, ik haw goed oplet.




04-02-2010

Hast wol ris wraak nommen?





Dat wie in fraach by ‘Man bijt hond’ hjoed.
Wraak. Wraak. Jin wreke. Ik tink dat dat minder faak bart dan datst eins wolle soest. As ik wraak nimme woe, kin ik my dêr eins neat by foarstelle. Wraak komt by my pas yn byld by ûnrjochtfeardichheid, as immen in oar moedwillich skeint, sûnder dat dêr drekst in reden foar oan te wizen is. En dan heakket it dus al, want kinst altiten op slach witte oft der gjin reden foar is? Dus op de died straffe dochst faak net. Je litte it ‘ûnrjocht’ oer je hinne komme en tinke: wêr komt dit wei? Wat sit der efter? Wêrom moat dizze persoan krekt dit tsjin my sizze of dit my (of myn famylje) oandwaan?
Mar by gefallen fan sinleas geweld fiel ik de wraakgefoelens wol yn my opkommen. At de oarsaak drank is, en de died dus net alhiel tarekkene wurde kinne soe, ja dan tink ik dat der altiten wol in ekskús te finen is. En dat jild ek foar dronken autobestjoerders. Se hawwe it net wold, mar se hawwe ek gjin war dien om it te foarkommen. No ja, soks soarte gefallen roppe by my dus wraakgefoelens op.
As ik der goed oer neitink soe ik de moaiste wraak de wraak op politisy fine, dy’t ien of oare maatregel dertrochhinne jage hawwe, dy’t minsken mei in tinne beurs treffe, of minsken dy’t ta de swakkeren yn de maatskippij behearre. Dan woe ik eins hawwe dat hja har oait sels yn dy posysje komme soenen en dan ûnderfine wat sa’n maatregel betsjut. It is kalvinistysk tocht, ik wit it, mar jo leare nea better as dat je it sels ûnderfine. Wraak is eins in re-aksje, hast de kar om dy aksje út te fieren of net.


03-02-2010




Us Maaike had okkerdeis mei stúdzjereis nei New York west.
Omdat it in stúdzjereis wie, moasten de dagen troch groepkes studinten ynrjochte wurde oan de hân fan tema’s. Yn dit gefal: it apel tema. The Big Apple, the Money Apple, the Art Apple, the Movie-apple, the Apple for the thirst, etc., you name it.
Hiel nuttich eins wol, want hja moasten har ynlêze, se moasten efter tickets oan en dy tefoaren betelje en se moasten fansels ek soargje dat de ûnderdielen fan harren tema op inoar oanslueten. Ek praktysk moasten dy ûnderdielen te realisearjen wêze. As se tefier út inoar leinen, waard der tefolle tiid ferlern mei it reizgjen. Fuortendaliks krigest dan ek mei de manieren fan ferfar te krijen. Boppedat moast de lichaamlike kondysje prima wêze, want der soe nochal wat ôftoffele wurde. Ien fan de begeliedende dosinten hie sein dat men in stêd noait better kennen learde as rinnend. Dus wienen se yn en om Central Park hinne it bokje.
Alles wie ynoarder, útsein it netwurk yn it hotel dêr’t se ferbleaunen. Dat koste nochal wat, dus wy bleaunen ferstoke fan de reisferslaggen dy’t ús foar eltse dei tasein wienen. Ik koe it my eins net begripe, dat it brûken fan ynternet yn de F.S. of all places sa djoer wêze moast. Maaike hat dat oplost troch ienris wer thús der eltse dei in tekst fan ien dei mei wat foto’s op te setten. Dan krigest fansels wol it kommentaar dat minsken tochten dat se noch yn NY siet.
Op ‘e bank, lekker yn in tekken nussele sei Maaike dat se har wat frjemd fielde. No se thús wie, wie it krekt oft se noait fuort west wie, mar tagelyk ek oft se in hiel skoft fuort west wie.
En yn NY hie se it gefoel hân dat se al hiel lang fan hûs wie. Krekt as rûn se wat efter harsels oan.
Dat is de jetlag, leave, sei ik. Dat tink ik dan mar, want ik haw sels noch nea flein.
Oan har te sjen wie it earder in bêdlêch.




Efkes nijslêzeres foar de NBC...


http://www.gepkepoortinga.nl/

01-02-2010

de poëtyske spieren




‘Daarom voor mij geen Laverman
tussen Leeuwarden en Sneek
Geen Ruurdsje de Haan-gepreek
De stilte, daar word ik poëtisch van’

boarne: http://www.huubmous.nl/2010/02/01/het-solipsisme-van-een-kind/#comment-94708



Knilles seit dat der net genôch blogge wurdt op it momint.
Oan de oare kant: der wurdt ús stilte oanrekommandearre.
Dat soe op de poëtyske spieren wurkje. Dat hat ek wol wat.


22-01-2010

Lyts taalleske






Okkerdeis kaam Boate by my del. Boate docht dat út en troch. It is in âld freon fan ús heit, dy’t op ien of oare manier in swak foar my hat. Ik wit wol wêrom, hear. Hy hat eartiids in famke hân, dat oan leukemy ferstoarn is. Sy hie itselde fleurige oer har as my, sei er wol ris. Ik wit dat net, ik koe har net. At er soks sei fielde ik my altiten wat nuver, in bytsje skuldich hast, as koe ik der wat oan dwaan dat ik libbe en hja net. Mar Boate prate noait sa lang oer har. Hy stoarre efkes nei bûten en gie dan fierder mei wat er oan it dwaan wie. Of hy prate fierder.
Boate is in Harkyt.
Wy net, wy komme wol út de Wâlden, mar fan sêftere plakken. Ik haw wolris tocht dat wy de Hillbillies fan de Wâlden binne. Wy mei ús grutte gesin wienen altiten dyjingen dêr’t nei wiisd waard at der op skoalle in luzepleach útbrutsen wie. Of at der wer ris fruit stellen wie út de finsterbanken fan de klasse. Dat fruit namen de skoalbern mei foar it skoft, mar der miste altiten wol in apel of in par, en dan waard der nei ús sjoen. Wy seagen spikerhurd werom.
Hawar, it gie oer Boate. Boate mei syn smout praat. Boate fertelde by in bakje kofje dat er lesten op ‘e klaai west wie, by in pear maten fan it leger. Ut en troch, at er dêr dochs yn de buert wie, stuts er efkes oan en dan hienen se it oer froeger fansels. ‘Mar ja,’ sei Boate, ‘sy binne dêre sa serieus , hin. En sa kalm at se bliuwe. Soest tinke, sjitte dy minsken wolris út de slof?’
‘No,’ hie syn maat tsjin him sein, ‘de holle wurdt ús net sa gau oranje as by jimme út de Wâlden, Boate! Wy binne net sa’n driftich en opljeppen folkje. Wy skelle net sa gau en wy hâlde meast ek de hannen thús.
En át wy se brûke, dan leit der gjin ark yn.’
Dêrmei seach er mei in skean eachje nei Boate, want dêr wie wol fan bekend dat er eartiids gau mei de fûsten en soks klear stie. Boate wie hiel bêst, mar moast him net in mis wurd sizze, want dat koe samar ferkeard falle. Wat syn maat him sei, wie eins ek al gefaarlik.
Mar Boate wie gjin achttjin mear. Hy lake ris nei syn maat en sei:
‘Jonge, bêste maat, dat leit him net oan ús, hear. Dat wurdt ús mei de brijleppel ynjûn op skoalle. Hawwe jimme it alfabet dan net leard? It heucht my noch bêst. It gie fan: aap-noat-mes.
En at wy moarns wekker waarden hie ús heit noch foar it hinnefuorjen op earst al in healoere yn it hok stien te slypjen, alle moarnen.
No, en dan litte jo it risseltaat út en troch ek efkes sjen, net?’
Dat wie syn maat flot mei him iens.