30-04-2007

Fol fan Keninginnedei





Mar foardat it safier is, moat de jeugd mei de trein. Of mei de bus, mar dat is hjir út Boerum wei al hielendal in crime. En de auto, dêr hoege wy it net iens oer te hawwen, dat ding kinst nearne kwyt yn Grins op sa’n dei.
De trein dus. Dat betsjut datst earst yn Bûtenpost, Gryptsjerk of Súdhoarn besykje moatst te kommen. Dat is in makky, pakst de wein en rydst de bern der efkes hinne. Of hja kinne op ‘e fyts, mar mei it each op de weromreis en de tastân dêr’t se dan wierskynlik yn ferkeare is dat net ferstannich.
‘En wat docht mem hjoed?’ frege Maaike.
No, mem woe mei.
Op it stasjon fan Gryptsjerk seagen wy al hiele kloften klear stean op it perron, en foar de kaartferkeapmasine stie ek in hiele kliber. Guont namen de muoite net en keapje in kaartsje, dat seagen wy wol, dy baarnden sa troch. Mar dat doarst ik net. Stel je foar, sit je yn de trein en krije jo in fette boete. Moaie Keninginnedei.
Mar doe’t wy ynstappe woenen, wienen wy wol de lêsten, want der koe gjin kop mear by. It lêste famke hong noch mei de efterein ta de trein út, dy ha’k mar efkes oanlutsen, want oars wie se tusken de doar kommen. De trein siet sá fol, dat der mei gjin mooglikheid noch in kondukteur tuskentroch koe. Jan seach my al meilijend oan; dy mem, dy’t sa noadich noch kaartsjes keapje moast.
Foardat de kondukteur ek mar ien boete útskreaun hie, soenen wy al yn Grins wêze.
Sels de trein dindere oars as oars, koest it gewoan fernimme sa tsjokfol siet er. Der kaam in jonge fan syn plak ôf, hy wjirme him tusken ús troch en soe nei it húske. Moai mis, want it wie beset. Hy timmere wat op ‘e doar om.
‘Hy moat bier kwyt,’ nokkere syn maat tsjin ús. In Westereiner, sa te hearen. Wy knikten wat stom. Siet dy jonge op ‘e hinnereis al fol bier?
Doe’t de doar fan it húske op it lêst iepen gie rûgele der in spantsje út mei reade hollen. Dy hienen dus wol plak hân. Yn Súdhoarn fleach de trein it stasjon foarby. De masinist hat de trein ek hifke tink, en tocht: fol is fol.


28-04-2007

Sjoernaliste mei kreas hier?







Dat de wrâld en dêrmei ek it skoalbarren feroaret is foar minsken mei bern yntusken al gjin nijs mear. Sels it MBO docht mei oan de moderne tiid. Maaike hat goed har bêst dien op skoalle. Omdat der in pear kear yn it jier deselde praktykeksamens oanbean wurde, kinst as learling sels bepale hoenear’tst dêrfoar tentamen dochst. En alles wêr’tst foar slaggest, dat is binnen. Sy hie alles goed op gleed en sa koe it barre dat hja net yn juny, mar yn febrewaris al mei al har tentamens en opdrachten klear wie. Moai, mar moast se dan oan july ta wachtsje foar har diploma?
‘Nee,’ seinen se by har op skoalle, ‘wy dogge mei de tiid mei, dus se mei it earder oanfreegje en dan wurdt it har ek earder útrikt. Dat sa koe it dat wy tongersdei in tillefoantsje krigen mei it berjocht dat har diploma ophelle wurde koe.
Dat hawwe wy dus mar efkes tegearre dien, Maaike en ik. It moast eins ek drekst, want at se it diploma fóar 1 maaie yn har besit hie, koe se in part fan it skoaljild werom barre.
Op nei Grins dus. En ja, it wie wat in keale bedoening fansels, want mei it setten fan har hân ûnder it formulier wie it ek dien. Oars wol in hiel aardige mentor hear, dy’t har it diploma oerlange, mar gjin taspraakje of sa.

‘Dochs mar moai binnen, mem,’ sei Maaike.
En dat is sa, allround kapster is se no. Mar knippe? Ho mar. Hja wol wer oan it learen...
In sprinthavo. Ja, ek wer wat nijs. Twa jier Havo yn ien jier dwaan. En dêrnei? Skoalle foar sjoernalistyk yn Swol seit se...
Se wit wat se wol. No wol.


25-04-2007

Boppe en ûnder de grûn





Hjoed wie ik efkes by heit en mem. Hja wenje noch altyd op it boerespultsje yn ‘e bocht, efter it griene stek mei it hekje mei de izeren hoanne derop. Heit hy krekt wer in ikebeamke ta de grûn útlutsen, it swit stie him tsjok op ‘e holle. Dit beamke hie tsjin de flearebeam oanstien en dat mocht perfoarst net, want dan krige de flear wer net genôch lucht en wetter. “Kloppet ek wol,” sei heit, “want dat ikebeamke hie mear woartel ûnder de grûn as stamme boppe de grûn. Dat is in teken dat er djip gean moat om wetter te krijen. En dizze flearebeam giet dea ast dy ikebeam syn gong gean litst.
Ja, sokke wiisheden hoege de minsken tsjinwurdich net mear te hearen hin,” sette er fuort, “hja sjogge op ‘t heden leaver nei Jensen mei syn smoarch boskje hier en ôfwaaid praat. Mar wat hat dy man ús no te learen?” Ik sei mar neat, want ast der tsjinyn giest, rekket de âld man noch mear yn redendrift oer alles dêr’t er neat mei te meitsjen ha wol.
Mem sei ek neat.
Dy seach nei it fûgeltsje dat in oardel meter fan ús ôf op ‘e grûn stie te stampen.
“Sjochst wol wat er docht, Ruurdtsje?” frege se. Ja, ik seach in fûgeltsje dûnsjen.
“Nee,” sei se, “hy siket om iten. Moatst mar ris sjen.”
It duorre mar krekt even of der kaam wrachtich in wjirm ta de grûn út. “Dat docht dat fûgeltsje mei doel hear,”sei mem. En wier, it bistke stie oan dy wjirm te lûken, wolst it net leauwe, mar hy wie wol trije kear sa lang as himsels. It fûgeltsje wie der suver mei oan. Mar hy krige him út de grûn. Hy lei de wjirm foar him del en begûn de lange slanter yn stikjes te hakjen. Dat slagge mar foar in part, mar hjir rêde er ek mei: hy tearde de sliert in pear kear op en naam de deade wjirm doe as in strikje mei yn de snaffel.
Doe fleach er nei it nêst.
“Sa,” sei mem, “dy wurde wol sêd, dit is syn tredde hjoed al.”





24-04-2007

Moarnsmuzyk








Neier en neier komsto
op my of. In slûpskaad
op oaljige fuotten mei rôze neilen.
Se gienen fan boppen nei ûnderen
hâlden ho by it húske en ik hearde dy:
it klettere en pofte, de doar stiet iepen.

De doar stiet iepen, it bêd kreaket.
do komst deryn. De sinne flamket
at it kezyn dyn laits heint.
It gerdyn knikt meistimmend;
nim it, nim it, jou dy del.
Kinst noch wol efkes sliepe.

Efkes sliepe wurdt neat, dyn
bleate skouder wanket en
blomket ûnskuld. No komt it
lusten neier, yn de rêst fan
geduld. Sêft tsjurrelet it bloed.
Ik haw lake en it die my goed.












23-04-2007

Dalfsen



De bern (ik haw der op ’t heden trije; Jopke, de feint fan ús Maaike rekkenje ik der ek mar by) hawwe dit wykein nei Dalfsen west foar de tarieding foar har reis nei Egypte, takom simmer. Se sille der meibouwe oan in tehûs foar dakleaze froulju mei bern. It plak dêr’t se hinne sille hjit Beni Suef en leit yn de kontreien fan Kaïro. Yn july, dus dan kin it der wol fjirtich graden wêze. Of noch hiter, wa wit. It griist my oan. Sa lang at se libje binne Jan en Maaike my alle jierren ûntkommen, eltse simmer ferbaarnden se earst in kear foardat se in kleurke krigen. Dat ik hâld my it hert beet. Ik moat se earst thús mar wat brúnje litte tink.
Mar goed, sa’n projekt giet dus fan de World Servants-organisaasje út, en freget hast wol in jier tarieding. Der moat in bedrach betelle wurde foar de reis (dat moatte de dielnimmers sels betelje) en der moat jild komme om it hiele projekt te beteljen. Dat wol sizze, foar safier’t der troch dizze groep oan boud wurdt. Ien groep kin sa’n tehûs net bouwe, sa’n projekt nimt wol in jier as twa, trije yn beslach en der gean dan fiif of seis groepen nei inoar hinne om hieltyd wer in stikje fierder oan de bou by te dragen. De groep út Boerum moat soargje foar de binnenmuorren. Om it jild byinoar te krijen hat de groep yn it doarp ferskate aksjes opset.

Tsjin it wykein yn Dalfsen seagen ús bern nochal op, omdat it allegearre halleluja-gedoch wêze soe, sa’t Jan sei. Dy wie al hielendal net te sprekken, want hy miste syn boarne fan ynkomsten no, de deihier fan de fiskkarre dêr’t er sneons op rydt. Boppedat moast in maat fan him sneins in skûterrace ride yn Meppel, en dat hie er ek graach sjen wollen. Hy hat noch efkes besocht om my te sjantearjen, dan moast ik dy miste ynkomsten mar fergoedzje, mar dêr trapet dizze mem net yn hin. Hy moat der ek mar wat foar oer ha.
Likegoed wie it dochs wol in moai wykein west, seinen de bern. Wol twa en in heal oere tsjerke hân, hieltyd wer stean en dan wer sitte en sjonge mei de hantsjes omheech, jimme kinne dat wol. Jan hie him op it lêst mar deljûn en Maaike koe fan ‘e wike har fitness-oerke wol oerslaan sei se. De goemoarnpetearkes hienen se noch it moaiste fûn. Deryn koe elk fertelle wat him dwers siet of wêr’t er nachts fan dreamd hie.
It team is build. No it dakleazensintrum noch.


22-04-2007

letter





letter


Hjir is de roas
Dy’t ik foar dy koft
Hast him op tafel set
Yn in reade wynflesse

Dêr stie er dan
Twa moanne lang
In reade roas sûnder bledsjes
Yn in griene flesse.

No haw ik de roas
Op sterk wetter set
Badwetter
Yn in wite flesse
Om te bewarjen
Foar -









21-04-2007

Krantsje by de boadskip




Freed gie ik om boadskip nei de nije Poi yn Kollum, doe’t der in bûtenlânsk frommiske my by de winkeldoar opwachte. Hja hie in stapeltsje tydskriften yn de hannen en seach my freegjend oan. Ik seach like freegjend werom. Dêrop preuvele sy wat. Ik preuveleminte werom: ‘wat sizze jo?’ en nochris: 'pardon?'
Ik hie net iens yn de gaten dat Kollum ek al grutstedske nigings hie om swalkers har dakleazenkrantsjes oanbiede te litten. Mar dat moat it wol west hawwe, tink ik achterôf.
It frommiske spruts gjin wurd Nederlânsk, lit stean Frysk, en ik koe der net efter komme hoefolle at dy krantsjes no kosten. Faaks hie dat neat útmeitsje moatten, mar men giet nei de Poi foar de oanbiedings, no? Dy earste fraach wie dus ek net sa gek. It puollemûlkjen gie wat hin en wer, mar wy kamen net in stap fierder. It wiifke, dat noch net iens sa âld wie, seach wat helpleas sykjend om har hinne. Efkes fierderop stie in tinte man, dy’t ús wol seach út de eachhoeken wei, mar gjin azem joech. Hy sil wol tocht ha; dit is nochal in tante, dêr weagje ik my net oan. Dat it earme minske en ik stienen der allinne foar, en wat docht hja? Hja draait my de rêch ta. No, tocht ik, dat is dúdlik genôch.
No kin ik om boadskip.
Doe’t ik werom kaam stie se der noch. Mar ik bestie net mear.




20-04-2007

it pakt




Hoewol’t Minoes en Jopie dus neat fan inoar hawwe moatte, hawwe se dochs in stilswijende oerienkomst sletten: at de doar fan ‘e hûs iepen giet, fljocht ien fan twaen deryn. No is it net sa dat de katten net yn ‘e hûs meie, mar soms gean wy fuort en at wy fan ‘t hiem binne moatte de katten eins net yn ‘e hûs bliuwe út sanitêr eachpunt wei. Fan it hok út nei bûten ta hawwe wy al in kattelûkje, dat se kinne altiten yn it hok foar de keuken oer komme.
Yn dy keuken sjogge der rútsjes út op it hok, dat de katten sjogge ús oankommen, en dan witte se dat de doar meikoarten iepen gean kin. En fan dat momint ôf giet it pakt yn wurking.
Of de iene of de oare kat sjit nei binnen at de doar iepen giet. Nea allebeide. Dat kin ommers ek net, want hja libje yn wapene fijânskip en wêr’t de iene is, wol de oare grif net wêze.
Mar hoe’t it no krekt wurket wit ik net, want hja binne allebeide like snel en wa’t no krekt foarrang kriget is my in riedsel. Mar hjá witte dat wol.
Dêrom hjit it ek in pakt, hin.
Dêr stean wy minsken bûten.





18-04-2007

Drinte




Sa wekker wurde



De earste fan sân moarntiden.
Krekt dan. Op tiid
fan bêd, yn nachthimd
de wannel yn ‘e sliep.

De doar beseft, klammet earne,
myn hân wjerhâldt it lûd.
Gjin geroft fan my
ik bin hjir net,
inkeld de bosk.

Slippers koarkje oer it paad
hout op hout, dat mei by
boskspoar, en noch justjes fierder,
fuortsakke yn it mûtele grien,
soppet de grûn, foarrinner
fan de útlekte dobbe
dy’t oan de oare kant sweeft
en dêr gjin ein hat.

De leeljes!

Hja winke stadich de eagen iepen
wurde wekker yn it kleare ljocht.
Rôze, wytkloste nestjes
mei ferdutsen teisterslach.

Oan de rânen nevelje michjes
dy’t harren gûnzjend tútsje,
kikkerts kweakje bletterjend
en hynstebiters skeare
glimkjend oer har spegel.

De sinne ferskynt,
de mistwiele ferwisket.

It is fris bûten.











Mûskes by Mukkes




Nei kafee Mukkes yn Ljouwert west mei mem, om de risseltaten fan in winter poëzykursus by Tsjêbbe Hettinga heare te litten. It wie moai. Teake Oppewal iepene de jûn en soarge foar de technyk. Der wienen mikrofoanen, hiel handich, want iksels bin troch it ferkâldzjen net sa bêst by stim. Ik hearde in tal fersen dy’t ik al earder heard hie op de kursus, mar guon kursisten hienen ek wurk fan foar of nei de kursus meinommen. De kursisten wienen (yn folchoarder fan ferskinen): Aukje-Tjitske Hovinga, Sipke de Schiffart, Aeltsje de Boer, iksels, Ytsje Hoekstra en Elske Kampen. De ôfwikseling fan poëzy mei muzyk wie goed. Muzyk wie der fan Renny Ausma en Ted Willemsen, Gerrit Gerlofsma en Basile Maneka Lukadi.
Ik hie allinne wol wat mear skoften hawwe wold, want wy kamen net oan praten ta en de krukken wienen fan hurdhout. Boppedat is it praten oer poëzy somtiden like nijsgjirrich as it skriuwen derfan. Wy hawwe by Tsjêbbe nochal wat mei haikû ompield, mar der wie mar ien kursist dy’t it oandoarst om dy haikû heare te litten. Wol troch in sprekstâlmasteresse yn persoan fan Wieke de Haan, mar dat docht neat. It wie moedich fûn ik, want haikû liene har mear foar lêzen dan foar foardragen.
Hawar, ús mem sei dat se it wurk fan de iene dichter net moaier fûn hie as fan de oare. Just it ferskaat jout kleur oan poëzy. Helder wie wol, dat der in protte te genietsjen wie, it publyk wie as mûskes yn Mukkes.



16-04-2007

Skiednis fan Joopke



Ut betroubere boarne wit ik dat nijs oer ús katten Minoes en Jopie swier tsjin it sin yn mist wurdt. Dêrfandinne dan dochs mar efkes in weromsjoch op de ôfrûne winter.

Hja hawwe harren deljûn.
Of alteast, ik moat it eins noch wat krekter sizze: hja hawwe harren talein op it sykjen fan it gaadlikste plakje yn ‘e hûs. Sa’t jimme faaks noch wol witte binne it mem en soan en hja hawwe in wat muoisume relaasje meiïnoar. Dat is ús skuld. Wy wisten it net, dus rekkenje it ús net oan, mar in jong nestke katten moatst net te lang by de mem bliuwe litte nei’t it berne is, want oars kloarket it de mem út. Hea, wat kinne minsken dochs in protte fan bisten leare.

Mar no. Minoes hie dus trije moaie reade famkes krigen en ien jonkje. Dat jonkje hie de ûndogenske eachjes, dat Jan hie fuort al yn ‘e holle om dy te hâlden.
‘Wêrom no de grutste dogeniet hâlde, Jan?’ frege ik him, ‘dêr hawwe wy ommers gjin belang by. En Jopie bâltet ek noch it hurdst.’
‘Mem,’ sei Jan, ‘dat sit sisa: at Jopie de ûndogenste is hjir yn ‘e hûs, dan bin ik dat net mear.’
Gjin spjelde tusken te krijen. Jan hat in hiel eigen logika. Dy wurket altyd it bêst foar himsels, ha’k fernommen.
Dat ja, wie hienen it tiimke wat te lang by de mem holden, en dat lurkjen die har op it lêst sear fansels, en doe stjitte Minoes de bern ôf. No, dy moasten dochs fuort en se hawwe ek allegear goed plak krigen, mar Jopie bleau by ús en Minoes, en waard it swarte skiep fansels. Dy fersteurde ferhâlding komt nea wer goed. Mar ja, omdat er boarre is, hat er hier op ‘e tosken en sadwaande hawwe wy twa katten dy’t oan inoar weage binne.
Allinnich at der oare katten op it hiem komme lûke se ien line.
Mar ja, no efkes oer it pakt dat se sletten hawwe. Nee, dat wurdt no te let, deroer moarn of letter mear.



01-04-2007

hy flamket




Fiifentweintich jier wie er wurden, hie ik útrekkene. Mar ja, wol op ‘e gok, want wa ûnthâldt no de bertejierren fan syn bruorren en susters? Ast twa hast, kin dat nochris, mar mei fjirtjin wurdt it stampwurk. En freed hie ik al in jierdei fan in skoansuske fersitten. Ik kin wol sizze dat se noch net troud is mei myn broer, mar dat telt net mear at se al jierren húzje, no?
Hawar, de broer dy’t hjoed syn jierdei fierde, is achtentweintich jier lyn mei in keal kopke op de wrâld kommen.

Wy woenen ús heit net leauwe. Mem lei mei de lêsten hieltyd yn it sikehûs en heit kaam op in moarn thús mei it bliid boadskip. It soe wol in 1 aprilgrap wêze, tochten wy. Fral doe’t ús heit derby ferkundige dat it jonkje keal wie. Dat wie mei net ien fan ús allen sa west, dus wy laken ús heit ek hiel hurd út; wy stoden dêr net yn.
Mar ja, doe’t mem in dei as wat letter werom kaam út it sikehûs, wie it al sa. Net om oan te sjen, it earme hert. Wylst de oaren allegear skattich lange dûnkere slierkes hienen dy’t fuort al yn de poppekrol koenen, of mei ljochte wylde kroltsjes, wie it holtsje fan dit baaske sa glêd as in aai. Wy wisten net wat wy deroan hienen. Wy hawwe him mar wakker oer it lytse kopke strutsen; faaks holp dat foar it waaksen.
‘Wachtsje mar’ sei ús mem, ‘hoe langer it duorret hoe moaier hier at it jonkje kriget.’

No, in jier is lang, ast noch mar bern bist en wachtsje moatst. Mar mem krige wol gelyk. Nei presys in jier skeaten der oranje flamkes by it jonkje út de holle. It wie krekt sa’n bytsje om Himelfeartsdei hinne, dat wy koenen ús libbendich foarstelle hoe de dissipels baarnende flammen op ‘e holle krigen by de útstoarting fan de hillige Geast. Faaks krige ús bruorke de geast ek oer him...

No, hjoed yn alle gefallen al. Doe’t wy fan ‘e middei kamen om him de hân te jaan, wie de fûgel flein, kreas dinkje achterop en mei de motor it moaie waar yn.