28-07-2006

prinsetún







De Prinsetún fan Grins wie juster en hjoed wer it plak foar dichters út it hiele lân (en Flaanderen). Ik woe freedtemiddei efkes sjen, om't der dan in protte kunde út it westen oanwêzich wêze soe. Te moaie kâns om strûpe te litten.

De twa minsken dy't my diskear it meast te pakken hienen wienen de Flaming Stijn Vranken, dy't meikoarten in bondel útbringe sil by Meulenhoff, en Vrouwkje Tuinman. De lêste koe ik alhielendal net, mar ik bleau stean yn de leafgongen fan de tún. Der sitte in soart fan natuerlike rútsjes yn, dêr't de dichters efter wei foarlêze kinne. It publyk kin dan hielendal om dy leafgongen hinne rinne en altemets efkes foar sa'n rútsje stean bliuwe om te harkjen.
It jonge frommiske die neat om har stim te ferheffen, dêrtroch diest as omstanner namste mear dyn bêst nei har te hearen. Want oardel meter fierderop stie de folgjende dichter te orearjen. Hawar, har teksten pakten my, en wat in moaie test dan foar jinsels as je nei de namme fan sa'n jonge dichteres freegje, en it blykt immen te wêzen dy'tst fan namme en lêzen al kinst, mar noch nea sjoen hast.

Cor van der Wal wie der ek, en dy smjunt woe ha dat ik alderhande frjemde drankjes preau en fan in namme foarseach. 'Hasto dat dan ek dien Cor?' frege ik. 'Nee', sei Cor, 'dat lit ik dy earst dwaan. Asto stean bliuwst wit ik dat it fertroud is'.

Cor en Tseard Bruinja wienen twa fan de pear Fryske dichters dy't ik dêr sjoen ha. Eins wat te min, fûn ik, neffens wat der wol wêze kind hie.
Faaks doch ik it oare jier sels in kear mei, as der plak is teminste. Der waard flústere dat der minder subsydzje foar dit evenemint komt, en dat it dus wolris yn oare foarm as earder presintearre wurde kinne sil. Wy wachtsje ôf.



25-07-2006

Lettertimpel





It is hiel spitich, mar der is alwer in goed poëtysk inisjatyf nei de barbysjes.
Nei Perspektyf is no ek de Lettertimpel nei de kloaten. Net omdat de redaksje dermei oerjûn hat, mar omdat de wepmaster mei de kaai útnigele is. Treurich, djip treurich. Fansels hienen wy as redaksje better tasjen moatten op de feilichheid, mar as it ien fan jin eigen folk is dy’t útnaait giet it net sasear om in tekoartsjitten mar om in skeining fan it fertrouwen. Ast soks oankommen sjoen hiest, hiest maatregels nimme kind. Yn dit gefal wie it tongerslach út in kleare loft. Mar ja, ûndertusken is ús oefenplakje moai fuort. Ik wit net oft ik de moed wol opbringe kin om nochris sokswat mei op poaten te helpen. Ik haw it lêch no út, leau ik.



17-07-2006

Timmerlju






Wy hawwe op it stuit de manlju fan de wenningbou oer de flier. Se binne altiten hiel reewillich, mar by tiden binne it krekt hurd en flut: om it minste moatte se wer nei it honk yn Kollum om in plankje sus of in skroefke sa op te heljen. Ien kear hawwe wy it belibbe dat se trije kear foar itselde kezyntsje werom komme moasten. Se hienen it opmetten, en doe moast it op it honk yninoar set wurde. De oare wyks kamen twa man sterk dermei ûnder de earm oansetten. Mar it paste net: fierstente grut. Wer opmjitte, notearje op in flitterke. In wike letter kaam deselde man wer: hy hie it papierke yn de broeksbûse sitte litten en it wie meigien de waskmasine yn. Op ‘e nij opmjitte dus. It duorre it fjirtjin dagen.
Wy seagen it autoke wer oankommen. Doe’t de man it kezyn út de wein helle sei Romke fuort al: neffens my komt it wer net goed. It liket no wol te lyts. Dat wie ek sa.
It mantsje dat de saken behertige waard doe sa lilk op himsels, dat er rea oanrûn en fûterjendeweis wer ôfstuts.

Fansels is it úteinlik wol goed kommen. Hja leinen it ek út: de maten fan de âlde hûzen wienen net standert mear en it guod koe dus net mear kant en klear oanlevere wurde. Dus moast der in protte sels makke wurde. En dan moatte jo timmerlju hawwe hin. Echte, net fan dy doch-mar-wat mantsjes.
Mar dochs is it ek wol wer gesellich. De manlju komme oeral en kinne elkenien. Se slagge wer in wike by jin om foar in piipke op it dak, en binne wer hielendal op ‘e hichte fan ús húshâlding, gjin ûnderwerp wurdt mijd. Bakje kofje der by en op ‘e tiid efkes skoftsje. Oeral hawwe se ferstân fan en hja hawwe it altiten oars en ek noch mâlder meimakke. Hea, as wienen it húspsychologen, it hoegde net oars.
En dat sit gewoan by de hier yn.








16-07-2006

de stûpa fan Hantum









Ik sykje dy yn de laaielinen fan ‘e klaai,
fan fierrens likest my ta te wiuwen.
Boppe grien beamte út in gouden tek,
wyt en read skimerje troch de kamûflaazje,
flaggen wabberje yn de soele wyn.

Ienmel it doarp út stiet weromkommen faai.
In slingerdyk om stadige stappen te riuwen
oan de fraach: ‘Is de wrâld my brek?’
At de timpel tekene is troch tatoeaazjes
blauwe man, lûk dan keal de weareld yn.









De stoepa van Hantum


Ik zoek je in de leylijnen van de klei,
van veraf lijk je me al toe te juichen.
Boven groen loof uit een gouden dak,
wit en rood schemeren door de camouflage,
vlaggen wapperen in de zwoele wind.

Ooit terugkeren naar het dorp staat je vrij.
Een slingerpad is om langzaam te buigen
voor de vraag: ‘Heb ik aan de aarde lak?’
Als de tempel getekend is door tatoeages
blauwe man, trek dan kaal de wereld in.















14-07-2006

ik ferrek it





Der wurdt fan dizze en jinge kant frege hoenear't myn twadde bondel ferskynt.
No, ik haw de wichtichste útjouwers by del west, en dy hawwe gjin belangstelling, omdat ik 'net yn harren fûns pas'. In eufemisme foar nee dus. En at de iennige mooglikheid is dat ik der dan sels oan meibetelje moat, dan jou ik him leaver yn eigen behear út, al falt de bondel dan ek bûten mooglike sirkwyen.
Ik bin der noch net mei dwaande, en faaks komt it der hielendal wol net fan want dat gearstallen en neisjen is it minste wurk dat der is.


11-07-2006

Sa lilk, en ek sa wer goed




No wurket Jan al fan foar it eksamen ôf foar de scooter dy’t er sa graach ha wol. Mar leafst seis dagen yn ‘e wike. It gie ús by tiden stoef genôch, mar Jan is in baaske en krigest it him net gau út de holle at it deryn sit. Dat wy hawwe him ek mar stil wat gewurde litten. Better sa dan sa’n 1.81 m. jonge deis wat om je hinne te ferfeeljen. Mar no, nei in moanne as twa en in heal, begjint er wat te bongeljen. Hy hat sa goed syn bêst dien dat er him al hast sjef fielt, want hy is ommers fan alle merken thús. Oeral yn te setten en op alle tiden, fan moarns seis oere oant jûns tsien oere ta.

Mar hjoed hie er it groat gear mei de ferfanger fan de baas, dy’t mei fakânsje is. Hy hie wat om ouwehoerd mei de oare jonges. Ien dêrfan moast er wat leare, mar tagelyk moast er syn eigen wurk ek yn ‘e gaten hâlde. Dat wie krekt wat tefolle foar de fyftjinjierrige harsenskes west. De ferfangende baas, baasinne yn dit gefal, hie him nei hûs ta stjoerd omdat er der mar wat mei de pet nei sloech. ‘Dat ik bin nei hûs ta gongen,’ sei Jan, ‘en ik gean ek net werom.’
Jahaa, want as lyts bern fuortstjoerd wurde, dat kin it ego net tille fansels.

Yn it skoft kaam de ferfangende baasinne noch efkes thús del en hat de jonge ek like hurd wer oannommen. Jan grommele wat, mar seach my al efkes mei in skeef eachje oan.
Sa fan: ‘Sjocht mem wol? Ik kin ommers net mist wurde.’





10-07-2006

Leardaam

Leardaam, in fers dat nominearre wie foar de priis fan de wedstriid mei it tema 'Barst'. It hat gjin priis helle, mar in nominaasje is fansels ek moai.

Ik haw it tema kombinearre mei de leafde, in ûnderwerp dat my yn deselde tiid ek nochal troch de holle spile. It is in kombinaasje wurden van 'barst' en in bewurking fan de tekst fan 1 Korintiërs 13.



Jubeltaal

Ik spruts de taal fan alle folk
rôle wurden yn in simbalen skeal
myn stim de gong dy’t it liet song
fan de âlde parrehouten peal

lit los, lit los de profesije
yn nije leafde kin alles lije
it heimnis fan de kennis dy’t ik ferlear:
sy telt grutsk alle minsken gear

sy is as in skonken wynbokaal
yn it tebrutsen krakelee
giet se in heel libben mei
fan sêfte hannen rûn beruorre

ferkent sy bûch en barst, giet
oer de skras dy’t in lustlang duorret
en at de klanketaal berêst
glazueret leafde noch it glês.





Jubeltaal

naar 1 Cor. 13


Ik sprak de taal van alle mensen
rolde woorden in een cimbalen schaal
mijn stem de gong die het lied zong
van de oude perenhouten klots

laat los, laat los die profetie
jonge liefde is verdraagzaam
het geheim van de kennis die ik verloor:
zij telt trots alle mensen saam

ze is als een geschonken wijnbokaal:
in het gebroken craquelé
draagt ze haar leven mee
door handen zacht afgerond

verkent ze buig en barst, draalt
over de kras die een lustlang duurt
en als de klankentaal verstomt
is het liefde die het glas glazuurt.


06-07-2006

stienwosken spikerguod






 


 


Hurd, stienhurd is dyn gean


mei de treen, mei de metro


yn de stêd fan knipperljocht.


Reade eagen yn in bleek gesicht


tôgje dy nei, it karke kleanguod


toait de leaden lêst fan myn


soarchsumens, mangele wurk.


 


Ik angelje de skierblauwe broek


út de hoeke fan de lege keamer.


It wie dyn moaiste, ôfdroegen en


mei in skuor oan ‘e piip dêr’t


in hûn by neare nacht de tosken


yn set hie, en in plak fan it reade


papierke yn ‘e bûse bewosken.


Dy broek, ja.


 


Der belje noch geregeld freonen


dy’t harren fersinne, dyn bêste freondinne


kaam lesten út gewoante oanrinnen.


Hja dronk in kopke tee mei, dêr woe


se net foarwei, mar sa’t jimme rattelen


fielden wy ús tangele en bedroege


as stienwosken spikerguod.


 


 


 



05-07-2006

Húsingel




Ja, efkes op heale krêft wurke, mei dizze waarmte. Ik leau dat Word der ek lêst fan hat, want de oanwizer bliuwt hieltyd hingjen. Dat, of de brot is hast oanein.
Twa kear al haw ik dizze wike it kuierjen útstelle moatten oant jûns let. Romke warskôge my al oft ik dat no wol dwaan soe, jûns let noch allinne bûtenút, mar hy woe sels net mei. No ja, en as hý al te lamliddich wie om mei, fan wa soe ik dan oars noch te duchtsjen ha?
Dat it wie suver noflik. De soele wyn waaide om my hinne, kuolle net drekst ôf mar joech wol efkes lucht. En dat wie nedich. Noch ien of twa sokke hite dagen, dan moat it earst wer oer wêze, oars kinne se my wol opdweilje. Ik mei hoopje dat it dan dien is, want ik soe net graach op in kantoar sitte wolle mei dy waarmte. Of der moat al luchtkuolling wêze fansels.

Moarn sille wy mei Jan nei de nije skoalle yn Grins. Dêr sil er de oankommende fjouwer jier de boel ûnfeilich meitsje.
Doe’t er it diploma VMBO yn ûntfangst naam hie de koördinatrise der noch in moaie anekdoate by:
op skoalreiske nei Londen hienen de learlingen deis in middeisbrochje meikrigen. Mar de Ingelsken dogge der dan gauris gjin bûter, mar mayonêze tusken de bôle. Dat hienen in soad bern net lekker fûn, en dy soenen harren lunspakketten dan ek fuortgoaie. ‘Ho!’ hie Jan sein, ‘dat dogge wy net hin. Jou my dy pakketten mar.’ Hy hie in jiskepûde opskarrele en dêr alle pakketsjes yn sammele. Doe wie er op ien fan de swalkers tastapt, dy’t se dêr fansels al lang sinjalearre hienen, en hie de man de pûde jûn.
De man seach deryn en sei ferheard tsjin Jan: ‘Are you an angel?’
En Jan hie sein:
‘Yes, I am.’



01-07-2006

das Experiment




Freed, RTL 7, 22.30 oere.
Wow, wat in film! Ik haw yn tiden gjint sjoen dy’t der sa op yn hakke as dizze. Ik hie der al ris fan heard by de stúdzje sosjale psychology, en ik miende noch te witten fan doe dat dizze film op wiere feiten basearre wie. Doe’t ik justerjûn de film seach woe ik dat eins net mear leauwe, dus ik haw it noch efkes neisocht en it wie foar in part al sa.
No is de film faaks noch wat dramatysker wurden as de feiten doedestiids fan it Stanford Prison experiment fan prof. Zimbardo út 1971, mar de yntinsje is itselde. Yn de film kriget de lieder fan de oppassers hieltyd mear megalomane trekjes en lûkt de oare oppassers mei oer de grins fan it minslike. Ut drang om harren wurk goed te dwaan belûke se sels de projektlieders by de gefangenen. Se oerdriuwe harren machtsgefoel sa bot, dat der sels deaden by falle.
Nijsgjirrich is dat de film yn it Dútsk is, mei unifoarmen en al. Dat ferwiist fansels nei de Twadde Wrâldkriich.
It koe sa út de hân rinne omdat de lieder fan it eksperimint, prof. Klaus Thon, nei de ferwachte risseltaten behelle te hawwen, trochgean woe mei it eksperimint om te sjen wat der barre soe at de saak fierder eskalearre.

Yn it wiere eksperimint fan de Standford Prison binne der gjin deaden of ferwûnen fallen, omdat it al op de sechste dei stoppe waard. It eksperimint soe yn it earstoan fjirtjin dagen duorje. Yn de film waarden it in pear dagen mear as seis. De film is aardich dikker oanset as de werklikheid, wat op it ein wol dúdliker sichtber wurdt as it útrint op in hast Italiaansk spagettybloedbad. As twadde ferhaal spilet der in romantyske ferhâlding tuskentroch fan haadrolspiler Tarek Fahd mei in jong frommiske, Dora. Der wurde flash-backs brûkt om de finzenisbylden te trochbrekken. Skande eins wol, want dat ferhaaltsje foeget foar myn gefoel net folle ta oan de film. Wolst as taskôger wol hieltyd yn dy finzenis bliuwe om te sjen wat der no wer foarfalt.
Ja, goeie film om oer nei te tinken. Wat soe ik west ha: oppasser of finzene? Dieder of slachtoffer? Wittenskipper of dielnimmer oan it eksperimint? Lit ik foar my tinke, of tink ik (en doch ik it) sels?